Στο «Συμπόσιο» ο Σωκράτης ισχυρίστηκε πως οι άνθρωποι ερωτεύονται με ασυνείδητο σκοπό τη γονιμοποίηση. Ο έρωτας έχει ορμονική διάρκεια περίπου εννέα μήνες με ένα χρόνο και σε αυτό το πρώτο διάστημα η σεξουαλικότητα και η ερωτική ζωή του ζευγαριού είναι πιο έντονες. Ανθρωπολογικά μιλώντας, ο έρωτας λειτουργεί ως κόλλα δύο ανθρώπων, όπου μέσα από την επιθυμία του ενός για τον άλλον αυξάνονται οι πιθανότητες γονιμοποίησης.
Δίνει η φύση στον άνθρωπο το διάστημα ενός χρόνου, μέσα από τον έρωτα, με σκοπό να υπάρξουν αρκετές συνευρέσεις ενώ ταυτόχρονα αυξάνονται και οι πιθανότητες ψυχικού δεσίματος, έτσι ώστε μετά το πέρασμα του έρωτα να έχουν αναπτύξει και άλλα συναισθήματα μεταξύ τους που να τους επιτρέψουν να γίνουν οικογένεια.
Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει αλλά η φύση εξακολουθεί να μας ορίζει σε μεγάλο βαθμό· καθώς επίσης, ασκούν επιρροή τα κοινωνικά στερεότυπα και οι κοινωνικές επιταγές στον κάθε πολιτισμό, που τείνουν να προσδοκούν την πραγμάτωση του προγραμματισμού της φύσης.
Από ψυχολογικής απόψεως, ο άνθρωπος κάνει παιδιά για προσωπικούς λόγους, και ιδιαίτερα η γυναίκα, που κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης βιώνει μια παντοδυναμία επειδή φέρνει ένα πλάσμα στον κόσμο. Ο ναρκισσισμός της εκείνη την περίοδο, η αίσθηση μοναδικότητάς της και της υπεράνθρωπης διάστασής της αυξάνονται. Ο άνθρωπος κάνει παιδί για τον εαυτό του και όχι για το παιδί.
Ενα ζευγάρι που αντιμετωπίζει προβλήματα γονιμοποίησης έρχεται αντιμέτωπο με τις ανθρωπολογικές, κοινωνικές και ψυχολογικές προσδοκίες που δεν συναντώνται. Οσο έντονο και τροφοδοτικό είναι το αίσθημα της παντοδυναμίας κατά τη διάρκεια μιας εγκυμοσύνης τόσο ματαιωτικό και στερητικό είναι το αίσθημα της υπογονιμότητας.
Σε περίπτωση που ένα ζευγάρι καθηλωθεί στην επιθυμία να κάνει παιδί και το μόνο σημείο αναφοράς του ξεκινήσει να γίνεται η προσπάθεια γι' αυτό, τότε το ζευγάρι θα περάσει κρίση και θα χάσει το αρχικό νόημα της σχέσης του. Μια καθήλωση στο θέμα της αναπαραγωγής είναι ικανή από το να διαλύσει το ζευγάρι μέχρι να μαράνει και να αποχρωματίσει ό,τι τους ενώνει, να ενοχοποιείται και να ενοχοποιεί τον άλλον ή να προβάλλει το προσωπικό μέρος της αποτυχίας του, με αποτέλεσμα να χάνεται ο άνθρωπος.
Η σεξουαλική ζωή αποκτά διαφορετικό νόημα. Η ερωτική επαφή γίνεται μια συνεύρεση μεταξύ δυο ανθρώπων που αγωνιούν να αποδείξουν την ταυτότητά τους και να εκπληρώσουν το όνειρό τους. Παύει να είναι μια κατάσταση ευχαρίστησης, ηδονής, απελευθέρωσης και ερωτικής ένωσης και γίνεται μια πράξη βαριά επενδεδυμένη με υπαρξιακές προσδοκίες, όπου όσο οι αποτυχημένες προσπάθειες αυξάνονται, καταλήγει να γίνεται μια διαδικασία που γεμίζει τον άνθρωπο με τον φόβο της ματαίωσης.
Ο ένας βλέπει στον άλλον τον άνθρωπο με τον οποίο τον συνδέει κάτι δύσκολο ψυχικά, ένας καημός.
Οσο αυξάνεται η καθήλωση γύρω από το θέμα της τεκνοποίησης, τόσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες επιτυχίας, διότι όλο το σώμα είναι σφιγμένο και εκκρίνει ορμόνες μη ευεργετικές.
Στην περίπτωση τεχνητής γονιμοποίησης, οι αγωνίες παραμένουν οι ίδιες αλλά πλέον το ζευγάρι αναζητά σύμμαχο και βοηθό, κάτι που τους απελευθερώνει από το να σηκώνουν μόνοι τους την ευθύνη του ονείρου τους και αυξάνει τις πιθανότητες γονιμοποίησης.
Συνήθως όταν ένα ζευγάρι δεν έχει βρει βιολογικά αίτια που εμποδίζουν την αναπαραγωγή, φρόνιμο είναι να κοιτάξει και τους ψυχικούς λόγους διότι μπορεί να λειτουργούν ανασταλτικά κάποια βιώματα και βαθύτερες φοβίες, ιδιαίτερα από την πλευρά της γυναίκας.
Ενα ζευγάρι που αντιμετωπίζει αυτή την κατάσταση χρειάζεται να μπορεί να διαχωρίσει τη σχέση του από τη συγκεκριμένη δυσκολία, έτσι ώστε να μη θυσιαστεί ο δεσμός μπροστά στην υπογονιμότητα. Να επαναπροσδιορίσουν τους στόχους τους και να εκτιμήσουν ότι έχουν ο ένας τον άλλον και πως μόνο μέσα από ηρεμία και εσωτερική ασφάλεια θα έρθει ένα παιδάκι σ' αυτές τις περιπτώσεις. Η βοήθεια από γιατρούς, ψυχολόγους καθώς και από εναλλακτικές θεραπείες, όπως ο βελονισμός, είναι χρήσιμη στην εκπλήρωση του ονείρου. Η παγίδα είναι να ταυτίσει κανείς τον εαυτό του με αυτήν τη δυσκολία.
Ο άνθρωπος είναι ένα σύνολο ξεχωριστό, που στις δυσκολίες καλείται να επιστρατεύσει την αισιόδοξη, θετική, ψύχραιμη πλευρά του και την ικανότητά του να οργανώνεται και να τολμά να ζητάει στήριξη με στόχο την εκπλήρωση της επιθυμίας του, έχοντας τον/τη σύντροφό του ως το μεγάλο σύμμαχο। Μαζί θα φέρει το ζευγάρι ένα παιδί στον κόσμο και μαζί θα βρει το δρόμο για την πραγμάτωση αυτής της επιθυμίας.
Πηγή: Ελευθεροτυπία, Μαρία Σαράντη
Πέμπτη 17 Φεβρουαρίου 2011
Δευτέρα 7 Φεβρουαρίου 2011
Η γυναίκα της ζωής μου- Κύκλος Συμβουλευτικής
Πολλοί ρόλοι για μια γυναίκα…
Μητέρα, κόρη, σύντροφος, αδελφή, φίλη, εργαζόμενη, καριερίστα…
Πολλά συναισθήματα για μια γυναίκα…
Αγάπη, τρυφερότητα, ευθύνες, αγωνία, άγχος, φόβος, μοναξιά…
Έχουμε συνηθίσει να συνδέουμε τις γυναίκες με τον πολλαπλό τους ρόλο, καθώς και με συγκεκριμένα μοτίβα συμπεριφοράς.
Μητέρα, κόρη, σύντροφος, αδελφή, φίλη, εργαζόμενη, καριερίστα…
Πολλά συναισθήματα για μια γυναίκα…
Αγάπη, τρυφερότητα, ευθύνες, αγωνία, άγχος, φόβος, μοναξιά…
Έχουμε συνηθίσει να συνδέουμε τις γυναίκες με τον πολλαπλό τους ρόλο, καθώς και με συγκεκριμένα μοτίβα συμπεριφοράς.
Τι γίνεται όμως με τις ανάγκες τους;
Ο στόχος αυτού του κύκλου είναι να συνδεθούν οι γυναίκες με όσα έχουν ανάγκη για να είναι εντάξει, όχι μόνο στις υποχρεώσεις τους, αλλά και στις επιθυμίες τους.
Έναρξη ομάδας:
Μάρτιος 2011. Οι ομαδικές συνεδρίες γίνονται κάθε 15 ημέρες και διαρκούν δύο ώρες. Με κάθε ενδιαφερόμενο προηγείται δωρεάν ατομική συνάντηση για περαιτέρω πληροφορίες από 14-25/02/11.
Χώρος διεξαγωγής:
Αγίου Ιωάννου & Αθ. Διάκου 1α, Αγία Παρασκευή
Επικοινωνία:
Θένη Αξιοτοπούλου, οικογενειακή σύμβουλος- ψυχοθεραπεύτρια
210 60 85 417, 6946 971108, e-mail: theni_ax@yahoo.com Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. http://www.theniaxiotopoulou.blogspot.com/
Δεν αλλάζει ο άνθρωπος! (;) - Κύκλος Συμβουλευτικής
Αλλαγές… επιθυμητές, ελεγχόμενες, ασήμαντες, ευχάριστες
Αλλαγές… ξαφνικές, δυσάρεστες, αναγκαίες, τραυματικές
Αλλαγές όλων των αποχρώσεων καθορίζουν σε μεγάλο ή μικρότερο βαθμό την ζωή μας με ευχάριστα, με δυσάρεστα, με έντονα ή και ήπια συναισθήματα.
Τι γίνεται όμως όταν αλλαγές που επιθυμούμε, μας φαίνονται ανέφικτες με αποτέλεσμα να μένουμε στάσιμοι σε καταστάσεις που δεν μας ικανοποιούν;
Τι γίνεται όταν αλλαγές εξωτερικές έρχονται και μεταβάλλουν την ισορροπία μας και πως φτιάχνουμε καινούργιες σταθερές;
Αλλαγές… ξαφνικές, δυσάρεστες, αναγκαίες, τραυματικές
Αλλαγές όλων των αποχρώσεων καθορίζουν σε μεγάλο ή μικρότερο βαθμό την ζωή μας με ευχάριστα, με δυσάρεστα, με έντονα ή και ήπια συναισθήματα.
Τι γίνεται όμως όταν αλλαγές που επιθυμούμε, μας φαίνονται ανέφικτες με αποτέλεσμα να μένουμε στάσιμοι σε καταστάσεις που δεν μας ικανοποιούν;
Τι γίνεται όταν αλλαγές εξωτερικές έρχονται και μεταβάλλουν την ισορροπία μας και πως φτιάχνουμε καινούργιες σταθερές;
Ένας κύκλος συμβουλευτικής που απευθύνεται σε όσους η αλλαγή είναι ο δρόμος για την εξέλιξη και την βελτίωση της ζωής τους.
Έναρξη ομάδας:
Μάρτιος 2011. Οι ομαδικές συνεδρίες γίνονται κάθε 15 ημέρες και διαρκούν δύο ώρες. Με κάθε ενδιαφερόμενο προηγείται δωρεάν ατομική συνάντηση για περαιτέρω πληροφορίες από 14-25/02/11.
Χώρος διεξαγωγής:
Αγίου Ιωάννου & Αθ. Διάκου 1α, Αγία Παρασκευή
Επικοινωνία:
Θένη Αξιοτοπούλου, οικογενειακή σύμβουλος- ψυχοθεραπεύτρια
210 60 85 417, 6946 971108, e-mail: theni_ax@yahoo.com Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε. http://www.theniaxiotopoulou.blogspot.com/
Παρασκευή 17 Δεκεμβρίου 2010
Η θλίψη των Χριστουγέννων, αλλιώς! ...(επίκαιρο ξανά..)
της Θένης Αξιοτοπούλου
Οι μέρες των Χριστουγέννων για πολλούς είναι συνδυασμένες με την χαρά, την ανεμελιά, την οικογένεια, τα δώρα και την διασκέδαση. Δεν είναι λίγοι όμως όσοι μιλούν για την μελαγχολία των Χριστουγέννων και ακόμη περισσότεροι είναι όσοι προτείνουν τρόπους για να την αποφύγετε ή να την καταπολεμήσετε.
Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μια ιδιότυπη…δικτατορία ευχάριστων συναισθημάτων.
Γιατί όμως; Γιατί δεν επιτρέπεται να είμαστε θλιμμένοι τα Χριστούγεννα;
Σαφέστατα είναι ένα θέμα που θα μπορούσαμε να το δούμε μέσα από την κοινωνική του διάσταση, μιας και ένας θλιμμένος δεν μπορεί να είναι καταναλωτής και φυσικά ένας καταναλωτής δεν μπορεί να είναι θλιμμένος.
Εδώ όμως θα προτείνουμε τρόπους όχι για να αποφύγουμε την θλίψη, αλλά για να την χρησιμοποιήσουμε.
Είναι πολύ πιθανό κάποιος να μην μπορεί να χαρεί τις γιορτές, γιατί αυτήν την περίοδο υπογραμμίζονται και βγαίνουν στην επιφάνεια δυσκολίες που υπάρχουν όλη την χρονιά.
Είναι μια περίοδος που βγαίνουμε από την ρουτίνα μας, που συχνά αποτελεί έναν τρόπο να αποφεύγουμε τις πιο βαθιές μας ανάγκες. Επιπλέον, βρισκόμαστε με την οικογένεια μας, πεδίο που για πολλούς είναι πηγή αγχογόνων συναισθημάτων, αν μάλιστα το γιορτινό κλίμα δεν…βγαίνει, τα πράγματα δυσκολεύουν. Τέλος, επειδή είναι μια περίοδος που μας καλεί να βάλουμε τα καλά μας, είναι πιθανό να έρθουμε σε επαφή με τις ελλείψεις μας, σε συναισθήματα, σχέσεις, στόχους, αλλά και υλικά αγαθά.
Αν λοιπόν ο σεισμός των Χριστουγέννων φέρει στην επιφάνεια θλίψη αντί για χαρά και ανεμελιά, είναι πιθανόν να σας αποκαλύπτει αυτό που όλη την υπόλοιπη χρονιά βρίσκεται καλά κρυμμένο. Είναι πολύ σημαντικό να μην ψάξουμε για ένα συρτάρι που θα το ξανακρύψουμε μέχρι το επόμενο ρεβεγιόν, αλλά να το αξιοποιήσουμε.
Ίσως αυτό να είναι το χριστουγεννιάτικο δώρο που μας κάνει ο εαυτός μας. Ένας τρόπος να μας δείξει τι μας δυσκολεύει, τι έχουμε ανάγκη και τι επιθυμούμε για να ζούμε καλύτερα.
Αν δεν απειληθούμε από την θλίψη και προσπαθήσουμε να την αποκρυπτογραφήσουμε, θα πάρουμε πολύ σημαντικές πληροφορίες για τον εαυτό μας, που μπορούν να μας οδηγήσουν στην χαρά.
Εξάλλου, η χαρά (όπως και όλα τα συναισθήματα) δεν έρχεται απ΄έξω, δημιουργείται από εμάς.
Αν λοιπόν ο εαυτός μας δεν παρασύρεται από τα λαμπιόνια της γιορτής…κάτι ξέρει!
Το θέμα δεν είναι να κλείσουμε τα αυτιά μας σε αυτά που μας λέει, αλλά να προσπαθήσουμε να ακούσουμε καθαρά.
Γιατί είπαμε…αυτός ξέρει!
Οι μέρες των Χριστουγέννων για πολλούς είναι συνδυασμένες με την χαρά, την ανεμελιά, την οικογένεια, τα δώρα και την διασκέδαση. Δεν είναι λίγοι όμως όσοι μιλούν για την μελαγχολία των Χριστουγέννων και ακόμη περισσότεροι είναι όσοι προτείνουν τρόπους για να την αποφύγετε ή να την καταπολεμήσετε.
Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μια ιδιότυπη…δικτατορία ευχάριστων συναισθημάτων.
Γιατί όμως; Γιατί δεν επιτρέπεται να είμαστε θλιμμένοι τα Χριστούγεννα;
Σαφέστατα είναι ένα θέμα που θα μπορούσαμε να το δούμε μέσα από την κοινωνική του διάσταση, μιας και ένας θλιμμένος δεν μπορεί να είναι καταναλωτής και φυσικά ένας καταναλωτής δεν μπορεί να είναι θλιμμένος.
Εδώ όμως θα προτείνουμε τρόπους όχι για να αποφύγουμε την θλίψη, αλλά για να την χρησιμοποιήσουμε.
Είναι πολύ πιθανό κάποιος να μην μπορεί να χαρεί τις γιορτές, γιατί αυτήν την περίοδο υπογραμμίζονται και βγαίνουν στην επιφάνεια δυσκολίες που υπάρχουν όλη την χρονιά.
Είναι μια περίοδος που βγαίνουμε από την ρουτίνα μας, που συχνά αποτελεί έναν τρόπο να αποφεύγουμε τις πιο βαθιές μας ανάγκες. Επιπλέον, βρισκόμαστε με την οικογένεια μας, πεδίο που για πολλούς είναι πηγή αγχογόνων συναισθημάτων, αν μάλιστα το γιορτινό κλίμα δεν…βγαίνει, τα πράγματα δυσκολεύουν. Τέλος, επειδή είναι μια περίοδος που μας καλεί να βάλουμε τα καλά μας, είναι πιθανό να έρθουμε σε επαφή με τις ελλείψεις μας, σε συναισθήματα, σχέσεις, στόχους, αλλά και υλικά αγαθά.
Αν λοιπόν ο σεισμός των Χριστουγέννων φέρει στην επιφάνεια θλίψη αντί για χαρά και ανεμελιά, είναι πιθανόν να σας αποκαλύπτει αυτό που όλη την υπόλοιπη χρονιά βρίσκεται καλά κρυμμένο. Είναι πολύ σημαντικό να μην ψάξουμε για ένα συρτάρι που θα το ξανακρύψουμε μέχρι το επόμενο ρεβεγιόν, αλλά να το αξιοποιήσουμε.
Ίσως αυτό να είναι το χριστουγεννιάτικο δώρο που μας κάνει ο εαυτός μας. Ένας τρόπος να μας δείξει τι μας δυσκολεύει, τι έχουμε ανάγκη και τι επιθυμούμε για να ζούμε καλύτερα.
Αν δεν απειληθούμε από την θλίψη και προσπαθήσουμε να την αποκρυπτογραφήσουμε, θα πάρουμε πολύ σημαντικές πληροφορίες για τον εαυτό μας, που μπορούν να μας οδηγήσουν στην χαρά.
Εξάλλου, η χαρά (όπως και όλα τα συναισθήματα) δεν έρχεται απ΄έξω, δημιουργείται από εμάς.
Αν λοιπόν ο εαυτός μας δεν παρασύρεται από τα λαμπιόνια της γιορτής…κάτι ξέρει!
Το θέμα δεν είναι να κλείσουμε τα αυτιά μας σε αυτά που μας λέει, αλλά να προσπαθήσουμε να ακούσουμε καθαρά.
Γιατί είπαμε…αυτός ξέρει!
Σάββατο 23 Οκτωβρίου 2010
Πώς η φιλία «ανάβει» τον εγκέφαλό μας
Σε έρευνα που ολοκληρώθηκε πρόσφατα στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, οι ειδικοί που συμμετείχαν διατείνονται ότι κατάφεραν να «φωτογραφίσουν» τα εγκεφαλικά κυκλώματα που ενεργοποιούνται όταν βλέπουμε, ακούμε ή απλώς σκεφτόμαστε ένα φιλικό μας πρόσωπο. Στην παρουσία ενός φίλου ή μιας φίλης, η φαιά ουσία του εγκεφάλου μας «φωτίζεται», διευκολύνοντας έτσι τις πιο στενές διαπροσωπικές μας σχέσεις.
Αν αυτοί οι ερευνητές έχουν δίκιο, τότε κατάφεραν να εντοπίσουν το νευροβιολογικό υπόβαθρο της φιλικής έλξης -ή και της «ψυχικής ταύτισης»- που αισθανόμαστε για ορισμένα πρόσωπα! Επιπλέον διαπίστωσαν, προς μεγάλη τους έκπληξη, ότι δεν είναι οι ομοιότητες στον χαρακτήρα ή τα κοινά ενδιαφέροντα με το άλλο πρόσωπο που ενεργοποιούν τα νευρωνικά κυκλώματα της φιλίας, αλλά αυτό καθεαυτό το... φιλικό συναίσθημα.
Τα έντονα φιλικά αισθήματά μας για κάποιους ανθρώπους επηρεάζουν όχι μόνο την κοινωνική συμπεριφορά αλλά και συγκεκριμένες ανατομικές-λειτουργικές δομές του εγκεφάλου μας. Σύμφωνα με νευροεπιστημονική έρευνα που δημοσιεύεται στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού «Journal of Neuroscience», οι φιλικές μας διαθέσεις και οι στενές διαπροσωπικές σχέσεις με ορισμένα πρόσωπα δεν εξαρτώνται αποκλειστικά από λίγο ώς πολύ τυχαίους εξωγενείς παράγοντες, αλλά πρωτίστως από ενδογενείς και συνήθως μη συνειδητές αναγκαιότητες, οι οποίες βρίσκονται «αποτυπωμένες» στα νευρωνικά κυκλώματα του εγκεφάλου μας.
Κατά καιρούς, οι μεγαλύτεροι στοχαστές του είδους μας επιχείρησαν -συνήθως ανεπιτυχώς- να διαφωτίσουν και να εξηγήσουν την προέλευση αυτού του περίεργου συναισθήματος της αμοιβαίας και ανιδιοτελούς συν-πάθειας και οικειότητας ανάμεσα σε πρόσωπα χωρίς δεσμούς αίματος. Για παράδειγμα, ο Αριστοτέλης περιγράφει τη φιλία ως την κοινή σε όλους τους ανθρώπους εσωτερική προδιάθεση που προκύπτει ανιδιοτελώς από την ελεύθερη επιλογή ελεύθερων ανθρώπων.
Τι σημαίνει όμως «εσωτερική προδιάθεση» και «ελεύθερη επιλογή»; Παραδόξως, για να βρει κανείς κάποιες ουσιαστικές και καθολικά αποδεκτές απαντήσεις σε αυτά τα δύο αποφασιστικά ερωτήματα, θα πρέπει να στραφεί στην επιστήμη και όχι στη μεταφυσική. Και αυτό ακριβώς επιχειρούν να κάνουν οι σύγχρονες νευροεπιστήμες όταν αναζητούν τα νευροβιολογικά ριζώματα και τις εγκεφαλικές προϋποθέσεις κάθε ανθρώπινης συμπεριφοράς.
Το νευρωνικό «αποτύπωμα»
Τα τελευταία τριάντα χρόνια νευρολόγοι και εξελικτικοί νευροψυχολόγοι σε όλο τον κόσμο δεν σταμάτησαν να συσσωρεύουν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με το ποιες εγκεφαλικές δομές εμπλέκονται, δηλαδή δραστηριοποιούνται, κατά τις εκδηλώσεις της ανθρώπινης κοινωνικότητας. Από αυτές τις έρευνες έγινε σαφές ότι στον άνθρωπο, αλλά και σε όλα τα πρωτεύοντα θηλαστικά (όπως π.χ. οι πίθηκοι), η εγκεφαλική περιοχή που εμπλέκεται τόσο στην επεξεργασία όσο και στις πιο σύνθετες εκδηλώσεις κοινωνικότητας είναι ο προμετωπιαίος φλοιός: η λεπτή στιβάδα νευρώνων, δηλαδή φαιάς ουσίας, που καλύπτουν το προσθιότερο τμήμα του μετωπιαίου λοβού του εγκεφάλου.
Πράγματι, έχει κατ' επανάληψη διαπιστωθεί ότι βλάβες και τραυματισμοί σε αυτή την περιοχή του εγκεφάλου προκαλούν συχνά τη μερική ή ολική απώλεια της ικανότητας φυσιολογικής αλληλεπίδρασης και σχέσης με τους άλλους. Στην πρόσφατη μελέτη τους στο Χάρβαρντ, οι ερευνητές εστίασαν το ενδιαφέρον τους στο πώς δραστηριοποιείται ο προμετωπιαίος φλοιός στις κοινωνικές μας συναναστροφές. Για τον σκοπό αυτό κατέγραφαν με λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI) τον εγκέφαλο ενενήντα οκτώ νεαρών εθελοντών ηλικίας μεταξύ 18 και 23 ετών, ενώ αυτοί εκτελούσαν τεστ πρόβλεψης της συμπεριφοράς άλλων ανθρώπων. Σε αυτά τα ψυχολογικά τεστ οι εθελοντές προσπαθούσαν να μπουν στη θέση ενός άλλου προσώπου και να προβλέψουν τις πιθανές απαντήσεις που θα έδινε σε μια σειρά από ερωτήσεις.
Ανάμεσα στα ονόματα και τις φωτογραφίες των τρίτων προσώπων, με τα οποία όφειλαν να «ταυτιστούν» οι εθελοντές, υπήρχαν εντελώς άγνωστα πρόσωπα αλλά και κάποια γνωστά άτομα (φίλοι για τους οποίους ένιωθαν μεγαλύτερη ή μικρότερη οικειότητα). Το περίεργο ήταν ότι, σε όλα τα πειράματα, αυτό που καθοδηγούσε τις εγκεφαλικές απαντήσεις του προμετωπιαίου φλοιού των εθελοντών ήταν πάντα η οικειότητα και όχι η ομοιότητα με το άλλο πρόσωπο. Οι απαντήσεις των εθελοντών δεν επηρεάζονταν σημαντικά από τα πιθανά κοινά χαρακτηριστικά ή τις ομοιότητες που είχαν με τα τρίτα πρόσωπα αλλά, κατά κανόνα, από την ενσυναίσθηση μιας βαθύτερης οικειότητας που είχαν με αυτά τα πρόσωπα, οικειότητας που μόνο μεταξύ φίλων μπορεί να υπάρχει.
Οπως ήδη αναφέραμε, ήταν από καιρό γνωστό ότι βλάβες και τραυματισμοί του προμετωπιαίου φλοιού έχουν συχνά ως συνέπεια τη μερική ή ολική απώλεια της ικανότητας σχέσης με τους άλλους. Γι' αυτό και οι ερευνητές του Χάρβαρντ επικέντρωσαν εξαρχής το ενδιαφέρον τους στο σκανάρισμα αυτής της περιοχής του εγκεφάλου, ελπίζοντας με αυτό τον τρόπο να αναδείξουν τον αποφασιστικό ρόλο που παίζει αυτή η περιοχή σε δύο βασικούς διανοητικούς μηχανισμούς ή, αν προτιμάτε, στους δύο «τρόπους» αντίληψης των άλλων προσώπων: την ομοιότητα και την οικειότητα.
Οικειότητα, αλλά όχι ταυτότητα
Ενώ ο πρώτος μηχανισμός επιτρέπει στον νου μας να προσομοιώνει τις πράξεις ή τις συμπεριφορές ενός τρίτου προσώπου και, χάρη σε αυτή την ταύτιση με τον άλλο, να διαισθάνεται πώς περίπου νιώθει ή σκέφτεται, ο δεύτερος μηχανισμός, δηλαδή η οικειότητα, μας επιτρέπει να ταυτιζόμαστε με κάποιο άλλο πρόσωπο, λόγω των κοινών μας εμπειριών. Με άλλα λόγια αυτό που διαπίστωσαν ήταν ότι η ύπαρξη μακροχρόνιας φιλίας δημιουργεί (μεταξύ των φίλων) μια κατάσταση αμοιβαίας ενσυναίσθησης και βαθύτερης κατανόησης που αποτυπώνεται όχι μόνο στις απαντήσεις των εθελοντών αλλά και στα πρότυπα νευρωνικής ενεργοποίησης στην περιοχή του προμετωπιαίου φλοιού.
«Αμφότεροι οι μηχανισμοί (δηλαδή της ομοιότητας και της οικειότητας) έχουν μια ψυχολογική και μια εξελικτική βάση, αφού αποτελούν θεμελιώδη συστατικά στοιχεία κάθε κρίσης μας για τους άλλους», δήλωσε στον Τύπο η Fenna Krienen, η ερευνήτρια του Χάρβαρντ που διηύθυνε την έρευνα.
Και καταλήγει: «Από τη μελέτη μας προκύπτει σαφώς ότι η κοινωνική οικειότητα αναπτύσσεται μέσα σε ανώτερες δομές του εγκεφάλου και επομένως αποτελεί τον βασικό μηχανισμό που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλός μας για να κατανοεί τους άλλους ανθρώπους».
Η φιλία δεν αποτελεί ανθρώπινο προνόμιο
Σε εφημερίδες και περιοδικά διαβάζουμε συχνά για τη σημασία τού να έχουμε πλούσια κοινωνική ζωή, αφού αυτή η διαρκής άσκηση κοινωνικότητας αποτελεί το ελιξίριο της «αιώνιας νεότητας»: συμβάλλει όχι μόνο στην καλή ψυχική μας διάθεση αλλά και στη σωματική μας ευεξία. Μολονότι όλοι αποδέχονται ότι οι φιλικές σχέσεις και οι άνετες κοινωνικές επαφές παίζουν αποφασιστικό ρόλο στη ζωή των ανθρώπων, λιγότερο πρόθυμα αναγνωρίζουν πως το ίδιο μπορεί να ισχύει και για τα άλλα ανώτερα θηλαστικά. Στο ερώτημα αν η φιλία αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο του ανθρώπινου είδους ή αν, αντίθετα, έχει μια μακρά εξελικτική ιστορία και εκδηλώνεται, με διάφορες μορφές, σε όλα τα κοινωνικά ζώα έχουν ήδη απαντήσει μια σειρά από μελέτες της Ηθολογίας. Η πιο πρόσφατη επιτόπια έρευνα πραγματοποιήθηκε από ομάδα ειδικών του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια και δημοσιεύτηκε στο ειδικό περιοδικό «Current Biology». Οι επιστήμονες αυτοί περιγράφουν τις πολύ θετικές συνέπειες των φιλικών κοινωνικών σχέσεων σε ομάδες πιθήκων, και συγκεκριμένα των Μπαμπουίνων (Papio hamadryas ursinus). Διαπίστωσαν λοιπόν, ότι η μακροζωία και η ευζωία των θηλυκών μπαμπουίνων εξαρτάται από τη θέση τους στην κοινωνική ομάδα, κυρίως όμως από τον αριθμό και την ποιότητα των κοινωνικών σχέσεων που συνάπτουν μέσα στην ομάδα!
Οι μπαμπουίνοι μάλιστα που βρίσκονται σε κατώτερες θέσεις στην κοινωνική ιεραρχία, αντισταθμίζουν αυτό το μειονέκτημα συνάπτοντας στενότερες κοινωνικές σχέσεις και φιλικούς δεσμούς με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, και οι θηλυκές που διαπρέπουν στις κοινωνικές συναναστροφές ζουν περισσότερο και καλύτερα από τις πιο μοναχικές!
Πηγή: enet.gr
Αν αυτοί οι ερευνητές έχουν δίκιο, τότε κατάφεραν να εντοπίσουν το νευροβιολογικό υπόβαθρο της φιλικής έλξης -ή και της «ψυχικής ταύτισης»- που αισθανόμαστε για ορισμένα πρόσωπα! Επιπλέον διαπίστωσαν, προς μεγάλη τους έκπληξη, ότι δεν είναι οι ομοιότητες στον χαρακτήρα ή τα κοινά ενδιαφέροντα με το άλλο πρόσωπο που ενεργοποιούν τα νευρωνικά κυκλώματα της φιλίας, αλλά αυτό καθεαυτό το... φιλικό συναίσθημα.
Τα έντονα φιλικά αισθήματά μας για κάποιους ανθρώπους επηρεάζουν όχι μόνο την κοινωνική συμπεριφορά αλλά και συγκεκριμένες ανατομικές-λειτουργικές δομές του εγκεφάλου μας. Σύμφωνα με νευροεπιστημονική έρευνα που δημοσιεύεται στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού «Journal of Neuroscience», οι φιλικές μας διαθέσεις και οι στενές διαπροσωπικές σχέσεις με ορισμένα πρόσωπα δεν εξαρτώνται αποκλειστικά από λίγο ώς πολύ τυχαίους εξωγενείς παράγοντες, αλλά πρωτίστως από ενδογενείς και συνήθως μη συνειδητές αναγκαιότητες, οι οποίες βρίσκονται «αποτυπωμένες» στα νευρωνικά κυκλώματα του εγκεφάλου μας.
Κατά καιρούς, οι μεγαλύτεροι στοχαστές του είδους μας επιχείρησαν -συνήθως ανεπιτυχώς- να διαφωτίσουν και να εξηγήσουν την προέλευση αυτού του περίεργου συναισθήματος της αμοιβαίας και ανιδιοτελούς συν-πάθειας και οικειότητας ανάμεσα σε πρόσωπα χωρίς δεσμούς αίματος. Για παράδειγμα, ο Αριστοτέλης περιγράφει τη φιλία ως την κοινή σε όλους τους ανθρώπους εσωτερική προδιάθεση που προκύπτει ανιδιοτελώς από την ελεύθερη επιλογή ελεύθερων ανθρώπων.
Τι σημαίνει όμως «εσωτερική προδιάθεση» και «ελεύθερη επιλογή»; Παραδόξως, για να βρει κανείς κάποιες ουσιαστικές και καθολικά αποδεκτές απαντήσεις σε αυτά τα δύο αποφασιστικά ερωτήματα, θα πρέπει να στραφεί στην επιστήμη και όχι στη μεταφυσική. Και αυτό ακριβώς επιχειρούν να κάνουν οι σύγχρονες νευροεπιστήμες όταν αναζητούν τα νευροβιολογικά ριζώματα και τις εγκεφαλικές προϋποθέσεις κάθε ανθρώπινης συμπεριφοράς.
Το νευρωνικό «αποτύπωμα»
Τα τελευταία τριάντα χρόνια νευρολόγοι και εξελικτικοί νευροψυχολόγοι σε όλο τον κόσμο δεν σταμάτησαν να συσσωρεύουν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με το ποιες εγκεφαλικές δομές εμπλέκονται, δηλαδή δραστηριοποιούνται, κατά τις εκδηλώσεις της ανθρώπινης κοινωνικότητας. Από αυτές τις έρευνες έγινε σαφές ότι στον άνθρωπο, αλλά και σε όλα τα πρωτεύοντα θηλαστικά (όπως π.χ. οι πίθηκοι), η εγκεφαλική περιοχή που εμπλέκεται τόσο στην επεξεργασία όσο και στις πιο σύνθετες εκδηλώσεις κοινωνικότητας είναι ο προμετωπιαίος φλοιός: η λεπτή στιβάδα νευρώνων, δηλαδή φαιάς ουσίας, που καλύπτουν το προσθιότερο τμήμα του μετωπιαίου λοβού του εγκεφάλου.
Πράγματι, έχει κατ' επανάληψη διαπιστωθεί ότι βλάβες και τραυματισμοί σε αυτή την περιοχή του εγκεφάλου προκαλούν συχνά τη μερική ή ολική απώλεια της ικανότητας φυσιολογικής αλληλεπίδρασης και σχέσης με τους άλλους. Στην πρόσφατη μελέτη τους στο Χάρβαρντ, οι ερευνητές εστίασαν το ενδιαφέρον τους στο πώς δραστηριοποιείται ο προμετωπιαίος φλοιός στις κοινωνικές μας συναναστροφές. Για τον σκοπό αυτό κατέγραφαν με λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI) τον εγκέφαλο ενενήντα οκτώ νεαρών εθελοντών ηλικίας μεταξύ 18 και 23 ετών, ενώ αυτοί εκτελούσαν τεστ πρόβλεψης της συμπεριφοράς άλλων ανθρώπων. Σε αυτά τα ψυχολογικά τεστ οι εθελοντές προσπαθούσαν να μπουν στη θέση ενός άλλου προσώπου και να προβλέψουν τις πιθανές απαντήσεις που θα έδινε σε μια σειρά από ερωτήσεις.
Ανάμεσα στα ονόματα και τις φωτογραφίες των τρίτων προσώπων, με τα οποία όφειλαν να «ταυτιστούν» οι εθελοντές, υπήρχαν εντελώς άγνωστα πρόσωπα αλλά και κάποια γνωστά άτομα (φίλοι για τους οποίους ένιωθαν μεγαλύτερη ή μικρότερη οικειότητα). Το περίεργο ήταν ότι, σε όλα τα πειράματα, αυτό που καθοδηγούσε τις εγκεφαλικές απαντήσεις του προμετωπιαίου φλοιού των εθελοντών ήταν πάντα η οικειότητα και όχι η ομοιότητα με το άλλο πρόσωπο. Οι απαντήσεις των εθελοντών δεν επηρεάζονταν σημαντικά από τα πιθανά κοινά χαρακτηριστικά ή τις ομοιότητες που είχαν με τα τρίτα πρόσωπα αλλά, κατά κανόνα, από την ενσυναίσθηση μιας βαθύτερης οικειότητας που είχαν με αυτά τα πρόσωπα, οικειότητας που μόνο μεταξύ φίλων μπορεί να υπάρχει.
Οπως ήδη αναφέραμε, ήταν από καιρό γνωστό ότι βλάβες και τραυματισμοί του προμετωπιαίου φλοιού έχουν συχνά ως συνέπεια τη μερική ή ολική απώλεια της ικανότητας σχέσης με τους άλλους. Γι' αυτό και οι ερευνητές του Χάρβαρντ επικέντρωσαν εξαρχής το ενδιαφέρον τους στο σκανάρισμα αυτής της περιοχής του εγκεφάλου, ελπίζοντας με αυτό τον τρόπο να αναδείξουν τον αποφασιστικό ρόλο που παίζει αυτή η περιοχή σε δύο βασικούς διανοητικούς μηχανισμούς ή, αν προτιμάτε, στους δύο «τρόπους» αντίληψης των άλλων προσώπων: την ομοιότητα και την οικειότητα.
Οικειότητα, αλλά όχι ταυτότητα
Ενώ ο πρώτος μηχανισμός επιτρέπει στον νου μας να προσομοιώνει τις πράξεις ή τις συμπεριφορές ενός τρίτου προσώπου και, χάρη σε αυτή την ταύτιση με τον άλλο, να διαισθάνεται πώς περίπου νιώθει ή σκέφτεται, ο δεύτερος μηχανισμός, δηλαδή η οικειότητα, μας επιτρέπει να ταυτιζόμαστε με κάποιο άλλο πρόσωπο, λόγω των κοινών μας εμπειριών. Με άλλα λόγια αυτό που διαπίστωσαν ήταν ότι η ύπαρξη μακροχρόνιας φιλίας δημιουργεί (μεταξύ των φίλων) μια κατάσταση αμοιβαίας ενσυναίσθησης και βαθύτερης κατανόησης που αποτυπώνεται όχι μόνο στις απαντήσεις των εθελοντών αλλά και στα πρότυπα νευρωνικής ενεργοποίησης στην περιοχή του προμετωπιαίου φλοιού.
«Αμφότεροι οι μηχανισμοί (δηλαδή της ομοιότητας και της οικειότητας) έχουν μια ψυχολογική και μια εξελικτική βάση, αφού αποτελούν θεμελιώδη συστατικά στοιχεία κάθε κρίσης μας για τους άλλους», δήλωσε στον Τύπο η Fenna Krienen, η ερευνήτρια του Χάρβαρντ που διηύθυνε την έρευνα.
Και καταλήγει: «Από τη μελέτη μας προκύπτει σαφώς ότι η κοινωνική οικειότητα αναπτύσσεται μέσα σε ανώτερες δομές του εγκεφάλου και επομένως αποτελεί τον βασικό μηχανισμό που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλός μας για να κατανοεί τους άλλους ανθρώπους».
Η φιλία δεν αποτελεί ανθρώπινο προνόμιο
Σε εφημερίδες και περιοδικά διαβάζουμε συχνά για τη σημασία τού να έχουμε πλούσια κοινωνική ζωή, αφού αυτή η διαρκής άσκηση κοινωνικότητας αποτελεί το ελιξίριο της «αιώνιας νεότητας»: συμβάλλει όχι μόνο στην καλή ψυχική μας διάθεση αλλά και στη σωματική μας ευεξία. Μολονότι όλοι αποδέχονται ότι οι φιλικές σχέσεις και οι άνετες κοινωνικές επαφές παίζουν αποφασιστικό ρόλο στη ζωή των ανθρώπων, λιγότερο πρόθυμα αναγνωρίζουν πως το ίδιο μπορεί να ισχύει και για τα άλλα ανώτερα θηλαστικά. Στο ερώτημα αν η φιλία αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο του ανθρώπινου είδους ή αν, αντίθετα, έχει μια μακρά εξελικτική ιστορία και εκδηλώνεται, με διάφορες μορφές, σε όλα τα κοινωνικά ζώα έχουν ήδη απαντήσει μια σειρά από μελέτες της Ηθολογίας. Η πιο πρόσφατη επιτόπια έρευνα πραγματοποιήθηκε από ομάδα ειδικών του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια και δημοσιεύτηκε στο ειδικό περιοδικό «Current Biology». Οι επιστήμονες αυτοί περιγράφουν τις πολύ θετικές συνέπειες των φιλικών κοινωνικών σχέσεων σε ομάδες πιθήκων, και συγκεκριμένα των Μπαμπουίνων (Papio hamadryas ursinus). Διαπίστωσαν λοιπόν, ότι η μακροζωία και η ευζωία των θηλυκών μπαμπουίνων εξαρτάται από τη θέση τους στην κοινωνική ομάδα, κυρίως όμως από τον αριθμό και την ποιότητα των κοινωνικών σχέσεων που συνάπτουν μέσα στην ομάδα!
Οι μπαμπουίνοι μάλιστα που βρίσκονται σε κατώτερες θέσεις στην κοινωνική ιεραρχία, αντισταθμίζουν αυτό το μειονέκτημα συνάπτοντας στενότερες κοινωνικές σχέσεις και φιλικούς δεσμούς με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, και οι θηλυκές που διαπρέπουν στις κοινωνικές συναναστροφές ζουν περισσότερο και καλύτερα από τις πιο μοναχικές!
Πηγή: enet.gr
Σάββατο 11 Σεπτεμβρίου 2010
Μικραίνουν τη ζωή τα ηρεμιστικά και υπνωτικά χάπια
Τα φαρμακευτικά σκευάσματα που παίρνουν πολλοί άνθρωποι για να καταπολεμήσουν την αϋπνία και το άγχος τους, μπορεί να συντομεύσουν τη διάρκεια της ζωής τους, σύμφωνα με μια νέα πολυετή καναδική επιστημονική έρευνα.
Η μελέτη, υπό την καθηγήτρια Ζενεβιέβ Μπελβίλ της Σχολής Ψυχολογίας του πανεπιστημίου Λαβάλ του Κεμπέκ, δημοσιεύτηκε στο καναδικό περιοδικό ψυχιατρικής "Canadian Journal of Psychiatry" του Καναδικού Ψυχιατρικού Συλλόγου, σύμφωνα με το Live Science.
Οι ερευνητές από το 1994 έως το 2007 μελέτησαν τις περιπτώσεις περισσότερων των 14.000 ατόμων ηλικίας 18 έως 102 ετών. Κάθε δύο χρόνια οι επιστήμονες κατέγραφαν διάφορα στοιχεία για τους εθελοντές, μεταξύ άλλων την κατανάλωση ηρεμιστικών και υπνωτικών χαπιών.
Όπως διαπιστώθηκε, όσοι άνθρωποι έπαιρναν τέτοια φάρμακα τουλάχιστον μια φορά τον μήνα, εμφάνισαν θνησιμότητα 15,7% κατά την 12ετή περίοδο της έρευνας, ενώ όσοι δεν έκαναν χρήση τέτοιων χαπιών παρουσίασαν θνησιμότητα 10,5%.
"Αυτά τα φάρμακα δεν είναι ζαχαρωτά και η λήψη τους πολύ απέχει από το να είναι αβλαβής", δήλωσε η Μπελβίλ. Λαμβάνοντας υπόψη τους λοιπούς παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν τη θνησιμότητα (π.χ. κατανάλωση αλκοόλ και καπνού, κατάσταση φυσικής υγείας, σωματική άσκηση, κατάθλιψη κ.α.), η καναδή ερευνήτρια εκτίμησε ότι τα χάπια κατά της αϋπνίας και του άγχους σχετίζονται κατά μέσο όρο με μια αύξηση κατά 36% του κινδύνου πρόωρου θανάτου.
Η μεγαλύτερη "ψαλίδα" στο βαθμό θνησιμότητας μεταξύ όσων παίρνουν και όσων δεν παίρνουν τέτοια χάπια, παρατηρήθηκε στις ηλικίες 55 έως 74 ετών. Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι διάφοροι παράγοντες μπορεί να εξηγούν αυτή την διαφορά.
Τα υπνωτικά και τα ηρεμιστικά επηρεάζουν τους χρόνους αντίδρασης του ανθρώπου, το βαθμό εγρήγορσής του και την ικανότητα συντονισμού των κινήσεών του, με συνέπεια πιθανώς να οδηγούν σε περισσότερα μοιραία ατυχήματα (π.χ. από πτώση).
Επίσης, τα φάρμακα αυτά μπορεί να επιδεινώνουν τυχόν αναπνευστικά προβλήματα στη διάρκεια του ύπνου, ενώ μερικά επιδρούν στο κεντρικό νευρικό σύστημα με τρόπους που μπορεί να επηρεάζουν την κρίση του ασθενούς, αυξάνοντας π.χ. τον κίνδυνο αυτοκτονίας.
Πηγή: Ελευθεροτυπία
Η μελέτη, υπό την καθηγήτρια Ζενεβιέβ Μπελβίλ της Σχολής Ψυχολογίας του πανεπιστημίου Λαβάλ του Κεμπέκ, δημοσιεύτηκε στο καναδικό περιοδικό ψυχιατρικής "Canadian Journal of Psychiatry" του Καναδικού Ψυχιατρικού Συλλόγου, σύμφωνα με το Live Science.
Οι ερευνητές από το 1994 έως το 2007 μελέτησαν τις περιπτώσεις περισσότερων των 14.000 ατόμων ηλικίας 18 έως 102 ετών. Κάθε δύο χρόνια οι επιστήμονες κατέγραφαν διάφορα στοιχεία για τους εθελοντές, μεταξύ άλλων την κατανάλωση ηρεμιστικών και υπνωτικών χαπιών.
Όπως διαπιστώθηκε, όσοι άνθρωποι έπαιρναν τέτοια φάρμακα τουλάχιστον μια φορά τον μήνα, εμφάνισαν θνησιμότητα 15,7% κατά την 12ετή περίοδο της έρευνας, ενώ όσοι δεν έκαναν χρήση τέτοιων χαπιών παρουσίασαν θνησιμότητα 10,5%.
"Αυτά τα φάρμακα δεν είναι ζαχαρωτά και η λήψη τους πολύ απέχει από το να είναι αβλαβής", δήλωσε η Μπελβίλ. Λαμβάνοντας υπόψη τους λοιπούς παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν τη θνησιμότητα (π.χ. κατανάλωση αλκοόλ και καπνού, κατάσταση φυσικής υγείας, σωματική άσκηση, κατάθλιψη κ.α.), η καναδή ερευνήτρια εκτίμησε ότι τα χάπια κατά της αϋπνίας και του άγχους σχετίζονται κατά μέσο όρο με μια αύξηση κατά 36% του κινδύνου πρόωρου θανάτου.
Η μεγαλύτερη "ψαλίδα" στο βαθμό θνησιμότητας μεταξύ όσων παίρνουν και όσων δεν παίρνουν τέτοια χάπια, παρατηρήθηκε στις ηλικίες 55 έως 74 ετών. Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι διάφοροι παράγοντες μπορεί να εξηγούν αυτή την διαφορά.
Τα υπνωτικά και τα ηρεμιστικά επηρεάζουν τους χρόνους αντίδρασης του ανθρώπου, το βαθμό εγρήγορσής του και την ικανότητα συντονισμού των κινήσεών του, με συνέπεια πιθανώς να οδηγούν σε περισσότερα μοιραία ατυχήματα (π.χ. από πτώση).
Επίσης, τα φάρμακα αυτά μπορεί να επιδεινώνουν τυχόν αναπνευστικά προβλήματα στη διάρκεια του ύπνου, ενώ μερικά επιδρούν στο κεντρικό νευρικό σύστημα με τρόπους που μπορεί να επηρεάζουν την κρίση του ασθενούς, αυξάνοντας π.χ. τον κίνδυνο αυτοκτονίας.
Πηγή: Ελευθεροτυπία
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)